امین کردبچه‌چنگی

هنر دوبله، هنر جاودانه‌ای است که مسائل شغلی موجود در آن شاید سؤال‌های بسیار زیادی را برای مخاطبان فیلم‌های سینمائی دوبله فارسی در ذهن ایجاد کند. پایان یافتن دوبلۀ فارسی سریال «والیبالیست‌ها» به مدیریت شیلا آژیر در استودیو «کوآلیما» در تهران، بهانه‌ای بود تا با حضور در این استودیو، از نزدیک با هنرمندان این سریال به بحث و تبادل و نظر پیرامون وضعیت امروز دوبلاژ در ایران بپردازیم. بهروز علیمحمدی، گوینده و مدیر دوبلاژ که به مناسبت ۳۰ تیر ماه، سالروز تولدش با هنرمند گفتگو می‌کرد، با اشاره به این امر که اولین بار در ۱۱ سالگی، در فیلمی به سفارش شبکۀ استانی همدان گویندگی کرده است، گفت: سریال فارسی «شب پرستان» را پردم مدیریت می‌کرد و روزی که من در دوبلۀ این سریال حاضر شدم، پدرم به دلیل غیبت یکی از گویندگان از من خواست تا رل او را، که نقش یک بچه بود، گویندگی کنم. وی در ادامه، با اشاره به این امر که نخستین دوبلۀ او، کاری بسیار خوب از آب درآمد و خود صفارش دهندۀ کار و همچنین تلویزیون همدان از آن راضی بودند، افزود: در آن دوره من سه ماه تعطیلات مدرسه را در تلویزیون کار می‌کردم و به دلیل این که تلویزیون از نخستین کار من راضی بود، توانستم با حضور در کارتون‌های مختلف به گویندگی بپردازم. این گویندۀ دوبلاژ ضمن اذعان به این امر که برای نخستین بار که صدای خود را در خروجی دوبله شنیده، از آن راضی نبوده است، ادامه داد: در دوبله هیچ کس صدای خود را دوست ندارد و در عین حال، برخی از عزیزان این حوزه نیز که به شدت صدای خوبی دارند، می‌گویند که هیچ‌گاه صدای خود را گوش نمی‌کنیم.

پدرم نگذاشت فوتبالیست شوم

علیمحمدی، با اشاره به این که صدای گوینده در مرور زمان برای او عادت می‌شود و خود نیز در این راستا، همواره به دنبال این است که ایرادات خود را مدیریت کند و آن‌ها را برطرف کند، اظهار داشت: من عاشق کارم هستم، آن را به شدت دوست دارم، اما همیشه آرزو داشتم که فوتبالیست شوم، اما پدرم نگذاشت که همیشه غبطۀ آن را می‌خورم.

وی در ادامه، با اشاره به این امر که به غیر از فوتبال، هرگز غبطۀ هیچ شغلی را نخورده است، تصریح کرد: الان که می‌گویم‌ای کاش فوتبالیست می‌شدم، به خاطر آن عشقی بوده است که نسبت به فوتبال داشته‌ام و اگر نه دوبلاژ را بسیار دوست داشته‌ام و امروز نیز نمی‌گویم به جایگاه بالایی رسیده ام، اما در جایگاهی هستم که شاید هر کسی که وارد این هنر می‌شود، آرزوی آن را داشته باشد. این دوبلور جوان، با اذعان به این امر که همواره آرزو می‌کند به درجات بالایی که پیشکوستان این عرصه رسیده اند، برسد، تأکید کرد: در رسیدن به درجات بالا سلسله مراتب‌هایی وجود دارد که باید آن‌ها را رعایت کرد. علیمحمدی دوبله را شغلی دوست داشتنی برشمرده و با اشاره به این امر که دوبله، در عین جذابیت‌ها، مشکلاتی را نیز در خود دارد، یادآور شد: تنها دوست داشتن نیست، در یک شغل باید امنیت شغلی هم وجود داشته باشد و در حال حاضر که یک سال است من ازدواج کرده‌ام، به یقین می‌گویم شما با عشق نمی‌توانید روزی رسان خانواده باشید. وی با اشاره به این امر که امنیت شغلی یکی از مهم‌ترین ارکان هر فعالیت برای ادامه است، گفت: گویندگان دوبلاژ روزهای کاری خود را در تقویم یادداشت می‌کنند و همواره به این امر فکر می‌کنند که فردا چه می‌شود، حال آن که من که در این جایگاه هستم، همواره به این فکر می‌کنم که آیا برای فردای من کار هست یا نه و این موضوع فرد را بسیار آزار می‌دهد.

حقوق ثابت شغل زندگی را برای فرد راحت‌تر می‌کند

این گویندۀ دوبلاژ که مدت ۲۴ سال است به صورت حرفه‌ای در مسیر دوبلاژ حرکت می‌کند، با ابراز تأسف از این امر که این مسائل فرد را بسیار خسته می‌کند و در نهایت استرس به او هجوم می‌آورد و او نیز نمی‌تواند کار خود را به درستی انجام دهد، افزود: زمانی که فرد می‌داند در یک شغل ثابت حقوق و مزایا و پشتوانه‌ای دارد و می‌تواند روی آن حساب کند، راحت‌تر زندگی می‌کند. علیمحمدی، عدم وجود امنیت شغلی و عدم وجود مزایایی را که در تمام دنیا برای گویندگان در نظر گرفته می‌شود و در کشور ما نیست، مهم‌ترین مشکل دوبلاژ در کشور دانسته و با اذعان به این امر که این مشکل همواره وجود داشته است، اما امروز بیشتر و بیشتر شده است، ادامه داد: صداپیشه‌ها و دوبلور‌ها در هیچ جای دنیا به این شکل که ما هستیم فعالیت نمی‌کنند، چرا که دوبلاژ دنیایی است که به اجسام بی‌جان و یا اجسام جانداری که روح داشته‌اند و یک بازیگر خارجی آن را ایفا می‌کرده است، روح می‌دهد. وی حرف زدن به جای کسانی که بهترین بازی‌ها را در فیلم‌ها سینمایی و سریال‌های خارجی ارائه می‌کنند، از سخت‌ترین کارهای ممکن در دنیا دانسته و اظهار داشت: صحبت کردن به جای آل پاچینو با آن عظمت که استاد خسر خسروشاهی آن را در نهایت ظرافت، دقت و زیبایی انجام داد، به نظر من از سخت‌ترین کارهای دنیاست و امروز می‌بینید که منوچهر اسماعیلی به فردی مثل دنیرو روح داده است و در عین این که بازی‌های او را به دقت و ظرافت پیاده می‌کند و در عین این که چیزی از آن‌ها کم نمی‌کند، بلکه چیزهای به آن‌ها اضافه و نقش را برای بیننده لذت بخش‌تر می‌کند.

این گویندۀ دوبلاژ با اشاره به این امر که پدرش نزدیک به ۶۰ سال است که در این حرفه فعالیت می‌کند و او نیز این مسیر را ادامه داده است، تصریح کرد: در تمام دنیا درآمد این قشر بسیار بالاتر است و کارکردن به همین جهت برای آن‌ها راحت‌تر است، اما درعین حال و با وجود همۀ این شرایط، همواره از کارم راضی بوده‌ام و خداوند را به خاطر حضور در این عرصه شکرگزار بوده ام، اما معتقدم که می‌توانست شرایط بهتری برای دوبلۀ کشور وجود داشته باشد.

علیمحمدی با اشاره به حضور چهره‌های بزرگی در دوبله، مانند خسرو خسروشاهی و منوچهر اسماعیلی، با اذعان به این امر که همواره در همۀ دنیا استعدادهایی وجود داشته است که هر کسی آن‌ها را ندارد، یادآور شد: در تمام مشاغل، استعدادهای و نابغه‌هایی وجود دارد که هر کسی ندارد، مثلاً در تمام فوتبالی‌های دنیا یک مسی و یک رونالدو وجود دارد، اما در عین حال نمی‌توان منکر این امر شد که داوید ویا و زولاتان آبراهیموویچ، بازیکنان بدی هستند، اما پدیده‌های این عرصه مسی و رونالدو هستند و امروز در دوبلاژ هم همه چیز به همین شکل است. وی با اشاره به این امر افرادی مثل خسرو خسروشاهی، منوچهر اسماعیلی، ژاله علو و چنگیز جلیلوند، همواره شاهکار بوده‌اند و هرگز نمی‌توان برای آن‌ها جایگزینی تعیین کرد، تأکید کرد:حضور بزرگان در یک عرصه بدین معناست که دیگر فعالان آن عرصه خوب نسیتند، اما باید گفت که اتفاقات مهمی که باید می‌افتاده، افتاده است.

این گویندۀ جوان، صدای تأثیرگذار و نحوۀ حرف زدن خسرو خسروشاهی را مهم‌ترین ویژگی این فرد برشمرده و در همین راستا با اشاره به این امر که حرف زدن ساده و تأثیرگزار خسروشاهی موجب ماندگاری وی در این عرصه شده است، گفت: افراد دیگری مانند منوچهر اسماعیلی در دوبلاژ افراد بزرگی هستند که بسیار ناب و با حساس هستند و زمانی که به جای فرد حرف می‌زنند، محال ممکن است که حتی ذره‌ای کوچک از حس بازیگر به مخاطب انتقال پیدا نکند.

صدا بزرگان دوبله با گوشت و پوست و استخوان مخاطب می‌آمیزد

علیمحمدی، صدای منوچهر اسماعیلی را صدایی دانسته که موی بر بدن هر فردی راست می‌کند و با تأکید بر این امر که زمانی که این افراد حرف می‌زنند، صدایشان نه تنها در گوش، بلکه در خون، گوشت، پوست و استخوان فرد فرو می‌رود، افزود: این روند در جوانان دوبله نیز دیده می‌شود و مایۀ خرسندی است. وی در ادامه با اشاره به این امر که بزرگان دوبله را خداوند خواسته است و با همت و تلاش خود، لطفی را که خدا به آن‌ها داشته است، به ثمر رسانده اند، ادامه داد: زمانی می‌گفتند که ایران در سال‌های طلایی دوبله به سر می‌برد، اما من معتقدم که امروز نیز در سال‌های طلایی دوبله قرار داریم و این حرف من هرگز بی منطق نیست، چرا که امروز، گویندگان جوان و خوش استعداد دوبله، با فیلم‌های نداشته خوب گویندگی می‌کنند. این دوبلور جوان با اشاره به این امر که در زمان گذشته بهترین بازیگران در بهترین فیلم‌های سینمائی جهان به ایفای نقش می‌پرداختند و بر همین اساس، بزرگان دوبلۀ ما توانستند خود را نشان بدهند، اظهار داشت: امروز جوانان عرصۀ دوبله دارند خود را با فیلم‌های کره‌ای نشان می‌دهند و به نظر من این سال‌هایی که در آن هستیم، سال‌های طلایی دوبله است که شما چیزی در چنته ندارید و با این نداشته، بهترین خود را به مردم ارائه می‌کنید.

علیمحمدی، اظهار امیدواری کرد: امیدوارم روزی برسد که یک سری از سریال‌های خوب و ناب به دست دوبلاژ ایران برسد و تمام توان خود را به کار بگیرند که کار را به بهترین شکل ارائه کنند و درست آن موقع است که می‌توان گفت که این دوبله چه حد و اندازه‌ای دارد. وی با اشاره به این امر که امروز جوانان بسیار خوبی در عرصۀ دوبله وجود دارند که استعدادهای بسیار بزرگی در این عرصه محسوب می‌شوند و بر همین اساس، تصریح کرد: جوانان خوب عرصۀ دوبله، امروز با فیلم‌های چینی، هندی، کره‌ای و از این دست آثار دیده نمی‌شوند، که در عین حال می‌بینیم که این گویندگان در این عرصه نیز خود را نشان می‌دهند.

در سینمای‌هالیوود روح وجود دارد

این گوینده با اشاره به این امر که درخشش جوانان دوبله، سینمای‌هالیوود را می‌طلبد، تأکید کرد: در سینمای‌هالیوود روح وجود دارد، اما در فیلم‌های هندی، چیزهایی وجود دارد که تنها می‌خواهد تماشاگر را سرگرم کند و به همین دلیل است که عبارت فیلم هندی در میان مردم رواج پیدا کرده است.

علیمحمدی، با اشاره به این امر که دوبلۀ ایران به ارتقای کیفیت فیلم‌های امریکایی در نظر بیننده کمک شایانی می‌کند و در مقابل نیز کیفیت بازی بازیگران‌هالیوود ارتقای کیفیت دوبله را نیز در پی دارد، گفت: زمانی که یک گوینده به جای یک بازیگر کره‌ای حرف می‌زند، به یقین نمی‌تواند آن احساسی را که باید دریافت کند و بر همین اساس، جایی که یک گوینده در نقش یک بازیگر صدم‌هالیوود حرف می‌زند، حس دیگری دارد و به خاطر این که بازیگر در صحنه‌ای کوتاه با بازی خود غوغایی به پا کرد است، گوینده نیز با تکه‌ای کوچک که به جای او حرف می‌زند، غوغایی در آن فیلم به پا می‌کند. وی با تأکید بر این امر که هیچ گاه حسرت گویندگی به جای هیچ شخصیتی را نخورده است، افزود: سال‌ها پیش به جای کریستیانو رونالدو صحبت کرده‌ام و چون از طرفداران بارسلونا هستم، آرزو دارم به جای لیونل مسی صحبت کنم و امیدوارم که مستند زندگی این بازیکن فوتبال ساخته شود. وی با اشاره به این امر که این مستند در بیرون از تلویزیون دوبله شد و آرشاک غوکاسیان به جای رونالدو صحبت کردند، ادامه داد: سال‌ها پیش شب عید، آقای منصوری راد از من خواستند تا به جای رونالدو در این فیلم مستند صحبت کنم و من در عین حال که مسافرتی در پیش داشتم، آن را عقب انداختم و خود را به دوبلۀ این مستند رساندم.

علیمحمدی، با اذعان به این امر که هیچ گاه حسرت گویندگی نقشی را نداشته است، اظهار داشت: ۱۲ ساله بودم که در اتاق فرمان شبکه یک حضور پیدا کردم، استاد خسروشاهی در فیلمی مدیریت می‌کردند و در عین حال در کنار گویندگان مجموعه از جمله پرویز ربیعی، که تند و تیز گویی ایشان توانسته است وی را به شهرت برساند گویندگی می‌کردند و من نیز این دوبله را مشاهده می‌کردند.

«اون سوئیچ رو بده به من!»

وی با اشاره به این امر که پرویز ربیعی در این دوبله، نزدیک به دو صفحه صحبت می‌کردند، تصریح کرد: استاد خسروشاهی در مقابل ایشان تنها یک جمله گفتند و گفتند «اون سوئیچ رو بده به من!»، این دیالوگ مو به تن من سیخ کرد و هرگز از ذهنم پاک نخواهند شد، چرا که با گفتن یک جمله غوغایی در وجود من به پا شد و از این دست نقش‌ها بسیار بوده است که دیده‌ام و از دیدن آن‌ها با دل و جان لذت برده‌ام. این گویندۀ دوبلاژ، برخی از صداهای موجود در دوبله را از جملۀ صداهایی دانسته که در گوش فرد فرو می‌رود و از گوش دیگر او در می‌آید و در ادامه، تأکید کرد: اگر صدایی در استخوان فرد، گیر کند، آن را تا آخر عمر فراموش نخواهد کرد و همواره آن را به خاطر خواهد داشت.

علیمحمدی داشتن صدای تأثیرگزار را از موهبت‌های خداوند برشمرده و با تأکید بر این امر که گویندگان دوبلاژ در قدیم خاک می‌خوردند و تجربه می‌اندوختند تا به این مر حله می‌رسیدند، در پاسخ به این سؤال که چگونه برخی از اهالی دوبله به صورت خانوادگی در این حوزه فعالیت می‌کنند، گفت: نمی‌توان منکر این شد که دختران جلیل فرجاد راه پدر را ادامه داده اند و یا دختران استاد بهزاد فراهانی نیز، این گونه بوده‌اند. وی با اشاره به این امر که این اتفاق، علاوه بر هنر در شغل‌های دیگری می‌افتد و نمونه‌هایی از شغل‌های دیگر نیز از این دست مستثنی نسیتند، افزود: هر فردی که در این عرصه وارد می‌شود، اگر استعداد داشته باشد، ماندگار می‌شود و اگر این اتفاق نیفتد، از این صحنه حذف م شوند.

این دوبلور، پدر را مهم‌ترین زمینه ساز ورودش به این عرصه برشمرده و با تأکید بر این امر که ناصر طهماسب، آبروی ۵۰ سالۀ خود را گذاشت و رل اصلی یک سریال را به وی داد تا به جای آن گویندگی کند، ادامه داد: من در مجموعۀ «هشدار برای کبری ۱۱» نقش بن، نقش مقابل سمیر را گویندگی کردم و این امر را از آقای ناصر طهماسب دارم.

علیمحمدی، با اشاره به این امر که پس از حضور در‌ای سریال نشان داده است که می‌تواند بار گویندگی در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف را به دوش بکشد، اظهار داشت: در کنار اساتیدی چون اکبر منانی گویندگی مرده‌ام و استاد محمود قنبری نیز رل‌های اول زیادی را برای گویندگی به من سپرده‌اند. وی گویندگی در رل‌های دوم و سومی را که شاید بازی آن‌ها در برخی از مجموعه‌ها، بیشتر از رل‌ها اول باشد، از جملۀ فعالیت‌های برشمرد که بر اساس صدا و گویندگی او به او واگذار شده است و تصریح کرد: گویندگان بزرگ، هرگز سابقۀ ۵۰ سالۀ خود را برای کسب رضایت دوستان در یک آشنایی فدا نمی‌کنند.