حسین سینجلی|اجرای نمایشنامههای نیل سایمون در سالهای اخیر توسط هنرمندان تئاتر و استقبال خوب مخاطب از اجرای این آثار، نشان از محبوبیت متون این نمایشنامهنویس مطرح آمریکایی در بین اهالی تئاتر دارد. نمایشنامهنویس و فیلمنامهنویسی که بیشتر به عنوان یک کمدینویس شناخته میشود و در آثارش با زبانی ساده و همه فهم، اندیشههای ناب و عمیقی را به مخاطب منتقل میکند. از جمله آثار این نویسنده مطرح میتوان به نمایشنامههای «اتاقی در هتل پلازا»، «گمشده در یانکر»، «کله پوکها»، «پزشک نازنین»، «دختر یانکی»، «آنها آهنگ ما را مینوازند»، «رام کردن مرد سرکش»، «سه گانه اوژن»، «پسران آفتاب»، «بیا در شیپورت بدم»، «پا برهنه در پارک»، «دختری که با ستاره پولکدوزی شد»، «عاقبت عشاق سینه چاک»، «زندانی خیابان دوم»، «محبوب خداوند»، «فصل دو»و… اشاره کرد.
نمایش «دختر یانکی» به عنوان یکی از موفقترین و بهترین نمایشنامههای این نویسنده این روزها توسط بهرام تشکر، کارگردان و بازیگر شناخته شده تئاتر بار دیگر در سالن کنش معاصر روی صحنه رفته است. نمایشی که پیش از این در تهران، شیراز، بابل، چالوس، گرگان، اراک، رشت و مشهد روی صحنه رفته و هر بار توانسته مخاطبان بسیاری را به سالنهای تئاتر بکشاند. «دختر یانکی» روایت زندگی اندی و نورمن، دو روزنامهنگار چپ آمریکایی است که ماهنامه زیرزمینی فالوت را منتشر میکنند. با آمدن سوفی (قهرمان شنای المپیک) به همسایگی آنها، نظم طبیعی فعالیتها و انتشار ماهنامهشان بر هم خورده و کمدی آغاز میشود.
کنکاش در اعماق جامعه بشری
بهرام تشکر کارگردان و بازیگر نمایش «دختر یانکی» که پیش از این نمایش «رام کردن زن سرکش» از نوشتههای نیل سایمون را نیز روی صحنه برده، درباره روند شکلگیری این نمایش با بیان اینکه نمایشنامه «دختر یانکی» را اولین بار در سال ۸۶ خوانده، میگوید: بعد از اینکه برای نخستین بار متن را خواندم همان موقع شیفتهی زبان، جنس دیالوگنویسی و جهانبینی و نگاه نیل سایمون شدم. و فکر میکنم همسو بودن نگاه سایمون در نمایشنامه «دختر یانکی» با اتفاقاتی که این روزها در اجتماع ما چه به لحاظ سیاسی، چه به لحاظ اجتماعی و چه به لحاظ فرهنگی رخ میدهد بسیار نزدیک است و به همین خاطر تصمیم گرفتم که این متن را اجرا کنم. در واقع در اولین برخوردی که با متن داشتم متوجه شدم موضوعات، مسائل، روابط و کاراکترهایی که در متن هستند، میتواند مشابهت زیادی را برای مخاطب ایرانی ایجاد کند.
او که این نمایشنامه را برای نخستین بار در اولین دوره جشنواره نمایشنامهخوانی تالار مولوی اجرا کرده، در پاسخ به این سوال که آیا برای ارتباط بهتر مخاطب با اثر تغییراتی در متن ایجاد کرده یا نه، توضیح میدهد: یکی از مسائل و مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد، اینست که بعضی از هنرمندان بدون دلایل قانع کننده سعی میکنند مسیر سلیقه تماشاگر را پیشبینی کنند و فقط با حدس و گمان تغییراتی را در متنها ایجاد میکنند. مثل جراحی که بیدلیل بیمار را جراحی کند. به نظر من آثار سایمون نتیجه کنکاش و دغدغههایش در اعماق یک جامعه بشری است. بشری که در هر کجای این کره خاکی به عناوین مختلف درگیر خود بزرگبینیهای کاذب، دروغ، ریا، چاپلوسیو… است. ضمن اینکه روابط حاکم بر نمایشنامههای او مشخص است و به نظر من برای تماشاگر ایرانی هم قابل حدس و پذیرش است، به همین خاطر ضرورتی در تغییری در متن ندیدم.
او همچنین درباره شیوهی اجرایی این اثر با بیان اینکه نیل سایمون درباره «دختر یانکی» معتقد است که سرعت بیش از حد تصمیمگیریهای افراد باعث حماقتها میشود به همین خاطر به عنوان کارگردان به عنصر ریتم در این اجرا بسیار حساس بودم و ریتم بالا و جذابیت بصری برایم بسیار مهم بود، میگوید: برای اجرای موفق آثار سایمون کافی است تا آنالیز ترکیببندی کمدیهای رفتاری، کلامی و موقعیت به دقت صورت بگیرد. ضمن اینکه متن به خودی خود پیشنهاداتی را ارائه میدهد اما با این حال چگونگی و مقدار دریافت کارگردان و عکسالعمل مناسب گروه به اکتشافات از اهمیت زیادی برخوردار است.
کارهای کمدی حال تماشاگر را خوب میکند
بهنام تشکر بازیگر مطرح و شناخته شده تئاتر، سینما و تلویزیون که به همراه برادرش بهرام تشکر در نمایش «دختر یانکی» ایفای نقش میکند، با بیان اینکه محتوای اثر برایش همیشه در اولویت بوده، میگوید: به طور کلی محتوای نمایشنامهها برایم خیلی اهمیت دارد و به موازات آن هم فرم. در واقع خیلی تقدم و تاخر آنچنانی ندارد زیرا فرم هم به خیلی اهمیت دارد. اما برای من بعد از دو، نقشی که قرار است بازی کنم خیلی مهم است. یعنی اگر نمایشنامهای باشد که محتوای خوبی داشته باشد و نگارش خوبی هم داشته باشد، ولی نقشی که به من پیشنهاد شده نقش آنچنانی نباشد و خیلی برای من جای کار نداشته باشد، مطمئنا قبول نخواهم کرد. البته خیلی چیزهای دیگر هم وجود دارد، چراکه تازه بعد از این موارد میرسیم به گروه اجرایی، مثلا اینکه قرار است چه کسی متن را کارگردانی کند. حتی برای من اینکه قرار است متن در چه سالنی اجرا شود نیز مهم است.
بهنام تشکر همچنین در پاسخ به این سوال که بین آثار کمدی و جدی بازی در کدامیک برایش جذابیت بیشتری دارد، توضیح میدهد: واقعیت این است که برای من نمایشهای کمدی و جدی هر دو به یک اندازه مهم هستند ولی خُب یه کم کارهای کمدی را بیشتر دوست دارم. دلیل آن هم به خاطر حال و هوایی است که زمان اجرای یک نمایش کمدی در تماشاگر ایجاد میشود. چراکه تماشاگر حالش خوبتر میشود و آن حال خوب به ما هم منتقل میشود.
او ادامه میدهد: الویت من برای انتخاب متنی که قرار است در آن بازی کنم این است که باید ببینم تماشاگری که به دیدن نمایش میآید آیا با دیدن آن کار حالش خوب خواهد شد یا نه. حالا این میتواند یک متن جدی باشد یا یک متن کمدی. ضمن اینکه خیلی هم قرار نیست حرفهای مهمی روی صحنه تئاتر بگوییم که تماشاگر بدان و بشنو که این پیام ما به شما است. مهمترین چیز برای من اینست که تماشاگر من با سلیقهی خیلی خوبی که ما باید به کار ببریم، سرگرم بشود و از دیدن یک تئاتر و نمایش روی صحنه لذت ببرد.
بهنام تشکر همچنین در پاسخ به این سوال که به نظرش چه عواملی باعث شده تا مخاطب تا این حد از اجرای نمایش «دختر یانکی» استقبال کند، چنین عنوان میکند: به نظر من تماشاگر یک انرژی و یک ریتم خوبی را روی صحنه میبیند و همزمان سه بازیگر را روی صحنه میبیند که نمیتوانند روی صحنه کم کاری کنند. به طوریکه وقتی اجرا تمام میشود لباسهای ما سه نفر کاملا خیس هستند. تنش زیاد به همراه بار کمدی و رفت و آمدهای متعدد و ریتم بالا از جمله چیزهایی است که تماشاگر دوست دارد و نیل سایمون هم این موارد را خیلی درست تشخیص داده. ضمن اینکه بهرام تشکر هم به عنوان کارگردان خیلی خوب این موارد را رعایت کرده است.
این بازیگر تئاتر همچنین درباره جنس کمدی نمایشنامه «دختر یانکی» توضیح میدهد: در این متن ارتباط آدمها با همدیگر کاملا جدی اما کمدی است. یعنی ممکن است در جاهایی درونمایه جدی بودن را طنز کنیم ولی به شدت جدی است. مخصوصا موقعی که درباره سیاستهای آمریکا بحث میشود و مناظرهای که بین دختر یانکی و اندی هوبارد صورت میگیرد. در واقع ولی همه اینها به همراه فضای طنازانهای که نیل سایمون نوشته همچنین احاطهای که خود ما به متن داریم کار را تبدیل به یک کمدی جدی میکند.
کاراکترهایی با کولهباری از رنگ
سارا رسولزاده بازیگر نقش سوفی در نمایش «دختر یانکی» نیز که حدود یک ماه است به این گروه اضافه شده، با بیان اینکه حضورش در نمایش «دختر یانکی» تجربهی بسیار خوبی برایش بوده، میگوید: من تقریبا یک ماه است که به این گروه اضافه شدم ولی با اینکه مدت زمان کوتاهی است که به این گروه اضافه شدم اما با توجه به اینکه اجراهای قبلی این کار را دیده بودم و نمایشنامه را هم خیلی دوست داشتم، زمانیکه آقای تشکر برای بازی به من پیشنهاد دادند، پذیرفتم که در این نقش بازی کنم. در این مدت هم برای رسیدن به نقش خیلی تمرین کردم و با کمک برادران تشکر توانستم خودم را به نقش برسانم.
رسولزاده در پاسخ به این سوال که چه عواملی را علت استقبال خوب مخاطب از این اثر میداند، عنوان میکند: قطعا حضور بهنام تشکر به عنوان یک بازیگر محبوب و مطرح که کارشان را بلد هستند و تماشاگران خودشان را دارند در جذب مخاطب تاثیر زیادی دارد، ضمن اینکه رزومه کاریشان هم نشان میدهد که انتخابهایشان، انتخابهای خوب و درستی بوده، اما علاوه بر این مسئله به نظر من کارگردانی سنجیده و درست بهرام تشکر در کنار متنِ زنده و پُر جنبوجوش نیل سایمون هم از دیگر مواردی است که باعث شده تماشاگر از این کار استقبال کند.
او با اشاره به ریتم بالای نمایشنامه، ادامه میدهد: متن این کار بسیار پُر تحرک است و بازیگران باید در آن ضرباهنگ خیلی بالایی داشته باشند و ریتم تند کار را نگه دارند. این مسئله در کنار کمدی بودن کار باعث میشود که تماشاگر از دیدن این کار لذت ببرد.
بازیگر نقش سوفی در نمایش «دختر یانکی» با بیان اینکه بسیاری معتقدند این متن، بهترین اثر نیل سایمون هست، میافزاید: نمایشنامه آنقدر کامل و قوی است که نیازی نیست بازیگر چیزی به آن اضافه کند و یا از بداهه استفاده کند همین که بتواند آنچه در متن آمده را بیان کند، به نظر کافی است اما به هر روی در هر اجرایی به ویژه اجراهای کمدی ممکن است در بعضی مواقع نیاز به بداهه باشد که در این مورد آقای تشکر به عنوان کارگردان دست ما چنانچه بداهه به جا باشد، باز گذاشتند.
او با بیان اینکه این متن یک کمدی اجتماعی است، خاطر نشان میکند: یکی از بزرگترین ویژگیهای نمایشنامه «دختر یانکی» این است که کارکترها هر کدام دنیای متفاوت و مختلف خودشان را دارند و آنقدر دنیای این سه نفر، یعنی سوفی، اندی و نورمن، وسیع است که وقتی هر کدام از آنها روی صحنه میآیند کولهباری از رنگ را با خودشان روی صحنه میآورند. و با اینکه نمایشنامه یک متن آمریکایی است اما اتفاقاتی که برای شخصیتهای آن میافتد ممکن است در زندگی هر کسی اتفاق بیفتد. ضمن اینکه متن قشر خاصی از اجتماع را مورد بحث قرار نمیدهد به همین خاطر تماشاگرانی که به تماشای این کار مینشینند شاید بتوانند با تک تک شخصیتها در لحظههای مختلف همذاتپنداری کنند.
گفتنی است، نمایش «دختر یانکی» هر روز ساعت ۲۰:۳۰ به مدت ۹۰ دقیقه، با نقشآفرینی بهنام تشکر، بهرام تشکر و سارا رسولزاده در سالن کنش معاصر اجرا میشود.
من عاشقه بهنام تشکرم. خیلی دوست داشتنیه.