امین کردبچه چنگی| پرداختن به موضوعات روز مبتلی مخاطب و آمیخته و عجین با زندگی او در تئاتر میتواند به عنوان یکی از مهم ترین عوامل زمینه ساز گرایش مخاطب عام امروز، ایفای نفش کند. مخاطب همواره در انتخاب آثار نمایشی، با مطالعهای ضمنی پیرامون محتوای نمایش و عوامل دست اندکار آن، بی شک دست به انتخاب محتوایی خواهد زد که علاوه بر غنی سازی بهینۀ اوقات فراغت او، بتواند ذهن او را از موضوعات جهان پیرامونی آزاد کرده و با تکیه بر خلاقیت و تکنیک، فضایی قابل هضم را برای وی ایجاد کند. «خانۀ پاکیزه» آخرین اثر «سروش طاهری» و «مانلی حسین پور» در مقام کارگردان، از جملۀ آثاری است که با حفظ پایبندی به تم کمیک خویش توانسته است به شکلی نو متن «سارا رول» را برای عموم علاقه مندان به حوزۀ کمدی به روی صحنه ببرد.
برای انتخاب متن موفق نمایشی باید همۀ عوامل مجموعه را در نظر گرفت
سروش طاهری، کارگردان نمایش خانۀپاکیزه که این روزها در تالار چهارسوی مجموعۀ تئاتر شهر به روی صحنه رفته است، با اشاره به این که کار «خانۀ پاکیزه» در سال ۱۳۹۲ به کارگردانی مانلی حسین پور برای جشنوارۀ فجر آماده شده است، گفت: ترکیب بازیگران نمایش «خانۀ پاکیزه» در آن زمان ترکیبی دیگر به که امروز از آن مجموعه تنها یک نفر به روی صحنۀ چهارسوی تئاتر شهر میرود.
وی در ادامه با اشاره به این که در سال ۱۳۹۲ اجرای بسیار خوبی برای این نمایش در جشنوارۀ فجر رقم خود و پس از آن نیز گروه همواره به دنبال این بوده است که اثر را به روی صحنه ببرد، افزود: همه ساله به تئاتر شهر مراجعه میکردیم و با پیشنهاد اثر و این توضیح که در جشنوارۀ فجر اجرا شده است، هرگز موفق به دریافت مجوز اجرا نمیشدیم، تا این که پس از تعویض و انتقال مدیریت در تئاتر شهر، پیمان شریعتی، مدیر جدید با اذعان به این امر که این اثر یکی از تعهدات جشنوارۀ فجر بوده است، اجرای اثر در این مجموعه را پذیرفت. طاهری در بخشی دیگر از این گفتگو پیرامون انتخاب متن این اثر و رخدادهای پیرامون آن در طول مدت تعویض بازیگران برای اجرای مجدد اثر، اظهار داشت: پس از بررسی فراوان متون نمایشی موجود، متن این اثر را که به ترجمۀ مازیار معاونی در انشتارات افراز به چاپ رسیده بود، انتخاب کردم و با کمک و پشتیبانی همسرم، مانی حسین پور، آن را را انتخاب کردیم. طاهری، در خصوص انتخاب متن این اثر نیز، عوامل وابسته به یکدیگر را که در این انتخاب مؤثر هستند، مجموعه در هم تنیده و غیر قابل انفکاک دانسته و ضمن تأکید بر این امر که برای انتخاب متن موفق نمایشی باید همۀ عوامل مجموعه را در نظر گرفت، افزود: در انتخاب یک متن باید در ابتدا به این نکته توجه شود که اثر از لحاظ ساختاری چه جایگاهی دارد و پس از آن میبایست امکان اجرا آن در کشور و دیگر عوامل را مورد بررسی قرار داد.
طاهری ادامه داد: پس از نتیجه گیری از تمام این موارد، به تم اثر میرسیم که به نظر من، کمدی بودن این اثر باید بتواند که مخاطب کار را برای تماشای اثر، تا پایان زمان اجرا با خود همراه کند. وی در پایان با اشاره به این که تا کنون در سه و یا چهار اثر به صورت محدود دست به تولید کمدی زده است، یادآور شد: من کمدی را همواره دوست داشتهام و به خاطر این که مخاطب امروز نیز ارتباط بیشتری با آثار کمدی بر قرار میکند، این ژانر نسبت به ژانرهای دیگر موفقتر عمل کرده است و اصولاً هر اجرای کمدی موفق بوده است.
دغدغههای «خانۀ پاکیزه» دغدغههای فکری پزشکان امروز است
مانلی حسینپور، یکی از کارگردانان و بازیگر نمایش «خانۀ پاکیزه»، با اشاره به این که پیش تر با دقت و تمرکزی بیشتر از امروز به مطالعۀ آثار خارجی پرداخته است، گفت: نزدیک به سه سال است که با حضور بر روی صحنه و با وجود درگیریهای متعدد در حوزۀ هنر نمایش کمتر توانستهام به مطالعه و تعمیق در آثار نمایشی خارجی بپردازم. وی پیرامون این که در این اثر، در جایگاه یک پزشک به ایفای نقش میپردازد، افزود: به عنوان این که فرزند یک پزشک هستم و پدرم در حوزۀ پزشکی فعالیت میکند، با دغدغههای مردان و زنانی که در این حوزه فعالیت میکنند، آشنایی مختصری داشتهام و به خوبی میدانم که دغدغههای فکری موجود در خانۀ پاکیزه، دغدغههای فکری پزشکان امروز نیز هست. این بازیگر که در سال ۱۳۸۶ دیپلم افتخار جشنوارۀ کانونهای نمایشی را از آن خود کرده است، ضمن اذعان به این امر که علاقۀ خاصی به فضای موجود در ساختر متن «خانۀ پاکیزه» داشته است، ادامه داد: این اثر پرداختی عمیق به دغدغههای فکری بانوان را دارد و حتی با این وجود که رگههایی از فرهنگ غرب در این اثر به چشم میخورد، اما میتوان به جرأت گفت که دغدغههای تک تک بانوان این نمایشنامه را درک کردهام. حسین پور بر همین اساس، ضمن ابراز خرسندی از این امر که عوامل یاد شده حس نزدیکی بسیاری با متن نمایش به وی القا کرده است، اظهار داشت: وجود خواهری که در زندگی به خواستههای خود نرسیده و شکست خورده است، خدمتکار خانه و یا در کنار آنها هر یک از نقشها که به درستی در جایگاه خود چیده شده اند، «خانۀ پاکیزه» را برای مخاطب ویژه و درخور توجه ساخته است. بازیگر سریال «در این حوالی» در ادامه ضمن ابراز خرسندی از این امر که پرداخت به موضوعات مهم اجتماعی با محوریت خانواده در سالهای اخیر همواره مورد توجه تولید کنندگان آثار حوزۀ هنرهای نمایشی قرار گرفته است، اظهار داشت: ساختاری که «خانۀ پاکیزه» از پرداخت به روابط خانوادگی دنبال میکند، با آن چه که در گذشته به روی صحنه رفته است، تفاوتهای چشم گیری دارد. وی در ادامه با اشاره به این که بیشتر موضوعاتی که تا به امروز در حوزۀ آسیبهای خانواده به روی صحنه رفته است و متونی که در این راستا انتخاب شدهاند، محتوا و مضمونی تراژدی دارند و فضایی غم انگیز را دنبال میکنند که جریان نمایش و اتفاقات جاری در آن تا به امروز نتوانسته است لبخندی بر روی لب مخاطب بنشاند، تصریح کرد: «خانۀ پاکیزه» آسیبهای مبتلی به خانواده را به سخره گرفته است و این نکته برای من بسیار جالب و در خور توجه بود.
«آنا» از لحظه لحظۀ زندگی خود استفاده میکند
معصومه کریمی، بازیگر شخصیت «آنا» در نمایش «خانۀ پاکیزه»، با اشاره به این امر که توسط الهام شعبانی، طراح لباس این اثر به گروه معرفی شده است، گفت: به دلیل این که زمان تمرینها، زمانی محدود بود پیش از ورود به تمرینها متن اثر را به دقت مطالعه کردم و ارتباطی که بین من و دوستان از قبل در حد آشنایی وجود داشت به همکاری تبدیل شد. وی در ادامه، ضمن ابراز خرسندی از این که گروه، گروهی یک دست، همراه و هماهنگ در طول مسیر تمرینها و اجرا پیش رفتند، افزود: بسیار خوشحالم که از نزدیک با این گروه به همکاری پرداختم. این بازیگر تمرینات این اثر را تمریناتی سخت و فشرده دانسته و با اشاره به این که این اثر با وجود تمام کمیها و کاستیها به اجرای صحنه رسیده است، اظهار داشت: اگر زمان بیشتری در اخیتار گروه برای تمرینات وجود داشت، میتوانستیم بیشتر از این به تمرینات بپردازیم، اما در عین حال، تمام تلاش خود را به کار گرفتیم و به حمد خداوند، کاری قابل قبول را برای تماشاچیان ارائه میدهیم.
کریمی در ادامه، با اشاره به این که نقش «آنا» در این نمایش نقشی متفاوت با آن چه بوده است که تا کنون بر روی صحنه تئاتر اجرا کرده است، تصریح کرد: «آنا» شخصیتی متفاوت بود که خودم نیز دوست داشتم در این نقش بازی کنم و به لطف خداوند از ایفای این نقش راضی هستم، البته این راضی بودن، بدین معنا نیست که به خودم نمرۀ بیست میدهم، اما تلاش کردهام تا جایی که امکان دارد و در حد توان من است، این نقش را به خوبی ایفا کنم. بازیگر مجموعۀ طنز به یاد ماندنی «زیر آسمان شهر» که در سال ۱۳۸۰ به کارگردانی «مهران غفوریان» از شبکۀ سوم سیما پخش شده است، «آنا» را زنی سر زنده دانسته که به زندگی با دیدی مثبت نگاه میکند و پیرامون این شخصیت یادآور شد: «آنا» زندگی را دوست دارد و از لحظه لحظۀ حضور خود در این دنیا بهرهمند میشود و البته بیماری لاعلاجی دارد که به زودی از دنیا خواهد رفت؛ با این حال شخصیتی است که تحت هر گونه شرایطی به زندگی واقعی خود ادامه میدهد.
کریمی که در سال ۱۳۷۲ در مجموعۀ «پرواز ۵۷» به کارگردانی مشترک «مهران مدیری» و «شیرین جاهد» به ایفای نقش پرداخته است، در بخشی دیگر از این گفتگو با اشاره به این امر که در آثاری که دو کارگردان مجزا وظیفۀ کارگردانی اثر را به عهده دارند، ممکن است بازیگر دچار سرگردانی شود، گفت: ممکن است در آثاری که با حضور دو کارگردان مدیریت میشود، بازیگر به دلیل وجود دو دنیای متفاوت از سوی دو شخص با روحیات متفاوت و دید هنری متفاوت در کارگردانی دچار سردرگمی شود. وی با اشاره به این که یکی از مزیتهای نمایش «خانۀ پاکیزه» همسر بودن دو کارگردان این اثر است، افزود: وقتی که بازیگر در کنار افرادی قرار میگیرد که کار آنها با یکدیگر یکی است، دو زن و شوهر هستند، در یک فضا زندگی میکنند و افق دید مشترکی دارند، با مشکل خاصی مواجه نخواهد بود. این بازیگر ضمن ابراز خرسندی از این امر که زمانی که کارگردانان اثر یک مرد و یک زن هستند، دیدی زنانه و دیدی مردانه با ویژگیهای خاص خود اثر را مدیریت میکنند، ادامه داد: این دو نگاه در عین وجود تفاوتهای چشم گیر آنان با هم میتواند به ارتقای سطح کیفیت بازی بازیگر کمک کند.
هیچ کس به داد تبلیغات در تئاتر نمیرسد
گیتی قاسمی، با اشاره به این که پس از اجرای فجر نمایش «خانۀ پاکیزه» جایگزین یکی از بازیگران این نمایش شده است، گفت: در ۱۵ جلسه تمرین سعی کردم خود را با نقش مطابقت دهم و تمام موارد مورد نیاز در جهت ارتقای کیفیت بازی را لحاظ کنم.
این بازیگر، ضمن ابراز علاقه به متون کمدی خارجی و ابراز خرسندی از حضور در این اثر، افزود: در عین این که به کمدیهای ایرانی علاقهای ندارم، همواره مایل بودهام که در آثار کمدی خارجی به ایفای نقش بپردازم. وی که پیش تر در سال ۱۳۹۱ در نمایش «خون رقعه» به کارگردانی «رضا صابری» در تالار چهارسوی تئاتر شهر به ایفای نقش پرداخته است، پیرامون این که شخصیتی این چنین را تنها یک بار در اثری دیگر که از قضاء، آن نیز خارجی بوده، تجربه کرده است، ادامه داد: نقش خود را در این نمایش دوست داشتم و با شناختی که دورادور از گروه داشتم به این اثر پیوستم. قاسمی با اشاره به این که «ویرجینیا» دارای شخصیتی بسیار ساده است که توجه ویژهای به تمیز کردن خانه دارد، پیرامون این نقش اظهار داشت: مهم ترین دغدغۀ «ویرجینا» در «خانۀ پاکیزه» تمیز کردن و نظافت خانه است، حال آن که پیشتر تلاش کرده است که کارهای مهمتر و بزرگتری را در زندگی خود انجام بدهد، اما در این حوزه موفق نبوده است. این بازیگر در همین راستا با اشاره به این که بسیاری از افراد به دغدغههای مهم زندگی خود میرسند و بسیاری دیگر نیز هرگز به آن نخواهند رسید، تصریح کرد: تنها دغدغۀ ویرجینیا تمیز کردن است و آن قدر که بر روی این دغدغه متمرکز شده است، از بسیاری از مموضوعات مهم زندگی غافل شده است. بازیگر نمایش «آفتاب ازمیلان طلوع میکند» به کارگردانی «آرش عباسی» که در سال ۱۳۹۰ در سالن قشقایی تئاتر شهر به روی صحنه رفته است، پیرامون آمیختگی تراژدی و کمدی در متن «خانۀ پاکیزه» آن را موضوعی نشئت گرفته از شخصیت پردازی دانسته و گفت: برداشت کارگردان و در نهایت خود بازیگر است که وقتی که به ایفای نقشی کمدی میپردازد، قرار نیست که این شخصیت تنها بخندد و بخنداند، چرا که او انسانی است با لایههای مختلف شخصیتی که بغض و گریه را نیز در بر میگیرد.
ماتیلد از جملۀ نقشهایی است که هر بازیگر دوست دارد آن را تجربه کند
آزاده مؤیدی فرد، پیرامون حضورش در این اثر گفت: «خانۀ پاکیزه» سومین تجربۀ کاری من با گروه «عطش پاسارگاد» به عنوان بازیگر است که پس از گذشت ۵ سالی از آشنایی من با دوستانم در ادارۀ تئاتر، رقم خورده است. وی در ادامه با اشاره به این امر که «ماتیلد» دارای ویژگیهایی خاص بوده است که موجب شده است او را دوست داشته باشد و با این شخصیت ارتباطی مثبت برقرار کند، افزود: ماتیلد از جملۀ نقشهایی است که هر بازیگر دوست دارد آن را تجربه کند چرا که او، شوخ و شنگ، سر زنده و کاراکتری تأثیر گذار است که به عنوان محور اصلی این نمایش در داستان حضور دارد و مسلماً برای هر بازیگری بسیار لذت آور است که چنین نقش خوبی را تجربه کند. این بازیگر تئاتر که تجربههای موفقی در عرصۀ صداپیشگی داشته است، ضمن تأکید بر این امر که همواره تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا نسبت به زمان محدودی که گروه برای تمرین اثر در اختیار داشته، خود را برای ایفای نقش در حد مطلوب آماده کند، اظهار داشت: پس از تغییراتی که در مجموعۀ این گروه اتفاق افتاد، حس و حال دیگری بر این نقش حاکم شد که به واسطۀ تغییر بازیگران و طارحی فضای نمایش، با آن چه که پیش از این شکل گرفته بود، تفاوتهای محرزی داشت، حال آن ممکن است برای بازیگری که تا حدودی با نقشی خو گرفته است، پذیرش تغییرات اندکی دشوار به نظر آید. وی در ادامه، «ماتیلد» را شخصیتی برشمرد که بیش از یک نقش اتفاقی از او انرژی و زمان گرفته است و بر همین اساس، یادآور شد: تمام سعی خودبه کار گرفتم تا با وجود زمان کم برای تمرین و فشار کاری که به غیر از اجرای تئاتر بر من وارده شده بود، ماتیلدی را روی صحنه ببرم که واقعی باشد و تماشاچی با شخصیتی مواجه شود که در صحنۀ تئاتر میتواند او را از نزدیک ببیند، چرا که ماتیلد قصهای دارد که نمیتوان او را در حالت عادی و به عنوان یک فرد معمولی ببینید. وی در ادامه با اشاره به این که در برخی از نمایشنامههایی انسانهایی وجود دارند که معمولی هستند اما اتفاقی که برای آنها افتاده است، اتفاقی نیست که به صورتی طبیعی رخ داده باشد، افزود: وجود شخصیتی فانتزی میتواند قصه را برای مخاطب نمایش جذابتر کند. مؤیدی فرد در پایان یادآور شد: نمایشنامۀ «خانۀ پاکیزه» و نقشی که برای ماتیلد نوشته شده بود، نقشی دوست داشتنی بود و با ایفای این نقش میخواستم به نویسندۀ اثر، که با ظرافت و دقت به این شخصیت خاص پرداخته است، ادای دین کنم.
بدون دیدگاه