جواد انصافی معتقد است آئین‌های ایرانی از پشتوانه فکری و علمی برخوردارند و چه زیباست که بتوانیم آن‌ها را به نحو درست به تصویر بکشیم تا جوانان ما با آن‌ها آشنا شوند. شب یلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلند‌ترین شب سال و به دنبال آن بلند‌تر شدن طول روز‌ها در نیم‌کره شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود و خانواده‌های ایرانی در این شب، معمولاً شام، انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه هندوانه را مهیا و دور هم صرف می‌کنند. پس از صرف تنقلات، قصه‌گویی پیرتر‌ها برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.

این روز‌ها جواد انصافی نمایش «چله زری و عمو چله جون» که به آئین شب یلدا می‌پردازد را در تالار محراب به صحنه برده است. انصافی با اشاره به اینکه این اثر براساس پژوهشی چهارساله است گفت: پنج سال پیش به درخواست سازمان میراث فرهنگی برنامه‌ای کوتاه را در مورد شب یلدا آماده و اجرا کردم که با استقبال و تشویق بسیاری از سوی آن‌ها و تماشاگران‌مان روبه رو شد. بعد از آن تحقیقات و بررسی‌هایی را در رابطه با این موضوع انجام دادم که چهار سال به طول انجامید و اکنون به نقطه تکمیلی که مد نظرم بود رسیده است. او ادامه داد: به شهرهای مختلفی رفتم و آئین‌های هر یک را بسیار ریزبینانه مدنظر قرار دادم و بررسی کردم و به لحاظ علمی و مردمی مورد توجه قرار دادم. مانند آنکه برخلاف آنچه عموم مردم فکر می‌کنند، باید در شب یلدا شامی سبک خورد. یکی از پیام‌های اصلی این است. تنقلات و میوه‌ای که روی کرسی قرار می‌دهیم کافی است. بهترین نمونه آن در مراسم شهر اردبیل اتفاق می‌افتد که در کنار موارد یاد شده، کاسه‌ای ماست گذاشته می‌شود و بزرگ خانواده با چاقو آن را می‌برد و می‌گوید: «قضا بلامونو امشب بریدم». تجزیه و تحلیلی که ما از این آئیین داریم اهمیت دارد وگرنه چگونه می‌توان قضا بلا را برید! در واقع اینگونه قضا بلا از شما دور می‌شود و مریضی به سراغ‌تان نمی‌آید.

انصافی خاطرنشان کرد: حال در نمایش این موارد را به شوخی بیان می‌کنیم، مثلا به شوخی می‌گوئیم: «پس پلو مولو چی می‌شه؟» و پاسخ می‌دهیم که اگر هنوز احساس گرسنگی می‌کنی می‌توانی آجیل یا میوه بخوری. آجیل در فرهنگ ایران بسیار اهمیت دارد و ما انواع آجیل داریم که از آجیل شب یلدا شروع می‌شود و بعد از آن به چهارشنبه سوری، شب عید و مشگل‌گشا می‌رسد.

این کارگردان تئا‌تر افزود: همانطور که پیش از این گفتم، تجزیه و تحلیل این موارد بسیار اهمیت دارد به خصوص از نظر پزشکی. ما هم آن را با زبان نمایش و شعر و به روز بیان می‌کنیم و می‌خوانیم: انجیر کند کبد را فعال / برگه‌ها دهد به روده‌ها حال / فندق بکند عروق را باز / عناب و سنجد استخوان ساز. او با اشاره به آیین‌های دیگری که در این شب برپا می‌شود گفت: رسم دیگری که در این شب وجود دارد آن است که در پایان به تعداد میهمانان «توتک» یا کلوچه درست می‌کردند. در یکی از این کلوچه‌ها خرمهره‌ای می‌گذاشتند و در پایان به فردی که آن را می‌یافت جایزه می‌دادند. این مسئله به خصوص برای کودکان بسیار جذاب است اما از سوی دیگر این مسئله را یادآوری می‌کند که به یک باره لقمه را در دهان نگذارند. آن را بشکنند و آرام بجوند، نه مانند نوع غذا خوردنی که این روز‌ها ما دچار آنیم و ماشینی عمل می‌کنیم. آرام خوردن یکی از خصوصیات ایرانی‌ها بوده است.

انصافی در پاسخ به این سئوال که آیا قصد انتشار پژوهش‌هایش را دارد توضیح داد: این کار را انجام داده‌ام، مانند کار قبیلی‌ام که در مورد «نوروز» بود پروژه‌ای که انجام آن پنج سال طول کشید. در این میان مهم‌ترین مسئله آنست که تمام آئین‌های ما از پشتوانه فکری و علمی برخوردارند و چقدر زیباست که بتوانیم آن‌ها را به نحو درست به تصویر بکشیم تا جوانان و دانشجویان ما با آن‌ها آشنا شوند و متوجه مفاهیم عمیق آن بشوند یا آنکه بتوانند در پایان نامه‌‌هایشان از آن استفاده کنند. ده آیین را مدنظر داشتم که تاکنون روی پنج‌تای آن‌ها کار کرده‌ام و نمایش‌هایی را به صحنه برده‌ام.

این کارگردان تئا‌تر در پایان بیان کرد: نمایش «چله زری و عمو چله جون» میزبان تمام اعضای خانواده خواهد بود. اینگونه نیست که کودکان نتوانند از آن استفاده کنند، چراکه ضروری است کودکان و نسل جدید با این مفاهیم و آیین‌ها آشنا شوند و بتوانند در مورد آن حرف بزنند و مطالعه کنند. نمایش موزیکال و همراه با رقص‌های فولکلور است و در دو بخش آیینی و سیاه بازی به تصویر کشیده می‌شود. نمایش «چله زری و عمو چله جون» نوشته و کار جواد انصافی از ۲۹ آذرماه ساعت ۱۸ در تالار محراب به صحنه رفته است. جواد انصافی، محمدرضا قربانی، علی خازنی، شهرام مسعودی، رضا معراجی، امیرمحمد انصافی، محمدرضا لوانی، فروغ یزدان عاشوری، نیلوفر سیاری، نوشین نامی، تینا نوروزی بازیگران این نمایش‌اند.