- روزنامه هنرمند - http://honarmandonline.ir -

سینمای اجتماعی، ژانر، مُد یا آسیب شناسی جامعه

جامعه شناسان و روان شناسان معتقدند که انتقال آموزه‌های رفتاری بوسیله ابزار بصری، اصل منطقی و اساسی در روان شناسی ‏است که هنرمندان و ارباب هنر می‌توانند در این زمینه نقش قابل توجهی داشته باشند. نقش سینما در کاهش آسیب‌های اجتماعی با ‏توجه به الگوبرداری افراد از روی سوژه‌ها، هنر پیشه‌ها وکاراکترهای فیلم امری بدیهی است.‏
فیلمی که در آن رفتارهای بهنجار در قالب صحیح و مبتنی بر اصول ساخته شود قطعا مخاطبین را تحت تاثیر رفتارهای مثبت ‏خود قرار می دهد و نتایج سودمندتری را شاهد خواهیم بود.‏
تعدد کمی و کیفی سوژه ها و یا ژانر اجتماعی در جشنواره فیلم فجر امسال تا کنون بسیار مورد توجه اهالی فرهنگ و رسانه قرار ‏گرفته و واکنش های مختلفی را در بر داشته است. سینمایی که در کشورمان همواره متهم به سیاه نمایی شده است. این نگاه البته ‏ممکن است به دلایل مختلفی شکل گرفته باشد؛ گاهی نگاه حاکمیتی به مسایل اجتماعی توسط مسوولان و مدیران باعث این ‏برداشـت می شود و گاهی نیز نوع عملکرد فعالان این حوزه و نوع نگاه و پرداخـت یک بعـدی و کمـیت و کیفیت آثار در دوره ای ‏زمانی، باعث این برداشت ها شده است.‏
البته توجه و پرداخت به مسایل اجتماعی در سینما و نقد و آسیب شناسی این مسایل در قالب داستان و در این مدیوم ملزوماتی دارد ‏که به نظر می رسد لازم است همه این بایسته ها پیش از آن فراهم آمده باشد؛ سینما و داستانی که دغدغه داشته باشد و با دو چشم ‏خود به جامعه نگاه کند.‏
سینمایی که لازم است بسیار جدی گرفته شود و سینماگرش با واقع بینی و میهن دوستی به آن بپردازد. البته بدیهی است سینمای ‏اجتماعی همواره با نقد اجتماعی همراه است؛ و لذا ممکن است این نقد به مذاق برخی از افراد و یا گروه ها خوش نیاید، نقدی که ‏البته به معنای نمایاندن نقاط مثبت یک جامعه نیست.‏
از طــرفی پرداخـــت محــض به واقعـــیات در قالب داستانک های یک بعدی و تلخ نیز نمی تواند قابل دفاع باشد. اگر فیلم های سینمای ‏اجتماعی متهم به سیاه نمایی نباشند. اما در مقابل این پرسش خواهند بود که چرا همه این پرداخت های اجتماعی و حجم تولیدات، ‏کمتر گره ای از مشکلات فرهنگی و اجتماعی جامعه حل نکرده است. باید دقت داشت که پخـش بذر ناامیـدی روند بهبود آسیب ها ‏و ناهنجاریهای اجتماعی را کندتر خواهد کرد.‏
همواره منتقدین سینمای اجتماعی موجود، این سوال را مطرح کرده اند که چقدر از این گونه فیلم ها تا بحال توانسته است مشکلی ‏از مشکلات جامعه را حل کند؟ چقدر توانسته است مشکلات را کارشناسانه و دوستانه به رخ جامعه بکشد؟ چقدر توانسته اند برای ساختن کشور و حل مشکلات به ‏مردم امید و انگیزه بدهند؟
از این نگاه، این گونه سینمایی نه تنها امید بخش نیستند بلکه برخی هدفمند و هماهنگ در جهت مشوش کردن ذهن مخاطب و ‏القای‏ نا امیدی و از همه بدتر حمله به قواعد و باورهای مذهبی گام برداشته اند. ‏
البته این مساله که ما اساسا ژانری مستقل به نام اجتماعی در سینما داریم یا خیر، همواره محل بحث بوده، اما اینجا صحبت بر سر ‏این موضــوع و تعــاریف نیســت، فرض می گــیریم؛ همــان پرداخت به مسایل اجتماعی که جامعه اش را نقد می کند. ‏
به نظر می رسد امسال وجه غالب جشنواره سی وسوم فجر سینمای اجتماعی خواهد بود. البته این موضوع به خودی خود بسیار ‏قابل توجه و تقدیر است. جشنواره ها لازم است حرکت و جنبش داشته باشند و ایجاد کنند. از جشنواره سی وسوم تاکنون چیزی به ‏بار می‌نشیند که گویی چاره‌ای نداریم جز آنکه به این سینما احترام بگذاریم. سینمای ایران می رود که در خود نسل نویی را که با ‏وسواس و حس مسوولیت پذیری کار می‌کند، به بار بنشاند. ‏
سینما هنر-صنعت قدرتمندی است که می‌تواند با دنیا با زبان اخلاق و معرفت سخن گوید و در واقع این یک ضرورت است که ‏هنرمندان وحدت قاب سینما را بیش از پیش باور کنند.‏
موضوعات اجتماعی همیشه مورد توجه فیلمسازان کشورمان بوده است و فیلمسازان و منتقدانی که این به اصطلاح ژانر را دوست ‏داشته اند در سینمای ایران زیاد بوده اند، اما این مسـاله همچنین نباید باعث شود سایر گونه ها در سینمای ایران مورد غفلت واقع ‏شوند.‏
جشنواره امسال شاهد حضور بیشتر جوانان بیش از سالهای گذشته است. باید پذیرفت که نسل جوان نسلی پویا و پرانرژی است که ‏رفته رفته جای نسل گذشته و پیشکسوتان را خواهد گرفت.‏
در این میان کمی صبر و اعتماد از طرفی و البته توجه به انتقاد های خیرخواهانه و سالم و اصلاح اشکالات موجود و روشها و ‏توجه بیشتر به داشتن نگاه جامع در خصوص بررسی مسایل اجتماعی می تواند به روند رشد سینمای نوی ما کمک بسیاری کند.‏