- روزنامه هنرمند - http://honarmandonline.ir -

حضور چهره‌ها ضامن اقبال عمومی از آثار هنری نیست

حسین سینجلی|تماشاخانه سنگلج چند روزی‌ست میزبان نمایشی با عنوان «معاشر» است. روایت خانواده‌ای که زندگی آنها بعد از ۱۶ سال آرامش در یک شب با یک اتفاق دچار چالشی عجیب می‌شود و مسیر زندگی خانواده را تغییر می‌دهد. شبی مثال همه شب‌های دیگر سال ولی متفاوت از شب‌های آتی…

این نمایش که تماشای آن به علاقه‌مندان بالای ۱۶ سال توصیه می‌شود، جدیدترین اثر نمایشی احسان حاجی‌پور در مقام نویسنده و کارگردان است. نمایشی که قصه‌ی آن در عصر حاضر روایت می‌شود و شرایط اجتماعی این روزها، خانواده‌ها و روابط بین آدم‌ها را واکاوی می‌کند. در این نمایش که کمتر از یک هفته از آغاز اجرای آن در تماشاخانه سنگلج، نوشتالژیک‌ترین سالن تئاتر کشور، می‌گذرد حاجی‌پور تلاش کرده تا روایتی که به زندگی واقعی آدم‌ها نزدیک است را برای آنکه مخاطب بتواند با اثر به راحتی ارتباط برقرار کند روی صحنه آورده و سعی کرده با رعایت این قاعده در قالب اثری نمایشی به زندگی عادی آدم‌ها بپردازد.

به بهانه‌ی آغاز اجرای نمایش «معاشر» پای صحبت‌های احسان حا‌جی‌پور (نویسنده و کارگردان)، لیلا برخورداری، جواد یحیوی و فریدون محرابی که در این نمایش در مقام بازیگر ایفای نقش می‌کنند نشستیم. آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گپ‌وگفت ما با این هنرمندان شناخته شده تئاتر است.

 

روایتی از آنچه پیرامون آدم‌ها می‌گذرد

 

احسان حاجی‌پور نویسنده و کارگردان نمایش «معاشر» در آغاز و درباره‌ی روند شکل‌گیری این اثر با بیان اینکه نگارش متن این نمایش را حدود سه ماه پیش شروع کرده، گفت: ایده «معاشر» از مدت‌ها پیش در ذهنم بود و شکل‌های متفاوتی به خود گرفت تا در نهایت به این شیوه اجرایی که واقع‌گرایانه است، رسیدم.

حاجی‌پور ادامه داد: چنین متونی برای بار اول نیست که به روی صحنه می‌رود، اما آنچه در این نوع نمایش اتفاق می‌افتد یک سنت فراموش شده است که اواخر دهه ۳۰ و اوایل دهه ۴۰ مرسوم بوده. در واقع این نمایش به همان شیوه کهن سعی دارد که متن و شیوه اجرایی تا جایی‌که می‌تواند به زندگی و واقعیت نزدیک باشد، با این تفاوت که در زمان حال و امروز اتفاق می‌افتد. او در ادامه درباره خط داستانی نمایش «معاشر» می‌گوید: «معاشر» راویت زندگی خانواده‌ای پس از ۱۶ سال است که در یک شب دچار دگرگونی می‌شود. خط داستان، بیشتر روایتی است و مفهوم کلی‌تری از روابط بین آدم‌هاست. دو نسل مختلف در این نمایش حضور دارند و روابط بین آنها را واکاوی می‌کنیم. در واقع در «معاشر» قضاوتی صورت نمی‌گیرد و تنها آنچه در پیرامون آدم‌ها می‌گذرد را روایت کرده‌ام.

کارگردان نمایش «معاشر» با بیان اینکه همواره روابط انسان‌ها در اجتماع دغدغه ذهنی‌اش بوده، اضافه می‌کند: ما در این اثر نمایشی با هیچ نگاه و زاویه خاصی پیش نرفتیم و نخواستیم تا نسل به خصوصی را تخریب کنیم. در واقع ما با نگاه انتقادی به روابط اجتماعی آدم‌ها در دهه‌های ۷۰ به قبل نمایش را پیش می‌بریم و باید بگویم که این برای نخستین بار است که نمایشی واقع‌گرایانه در تماشاخانه سنگلج روی صحنه می‌رود.

کارگردان نمایش‌های «سپنج، رنج وشکنج» و «سه حلقه میخک» خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه در چند سال اخیر روابط آدم‌ها دستخوش تحولاتی شده، این موضوع ذهن من را درگیر کرده بود و تصمیم به اجرایی کردن آن گرفتم، به همین دلیل ما در این نمایش چند نسل را می‌بینیم که در فضای خانواده و در کنار هم قرار می‌گیرند. در واقع ما می‌خواهیم بگوییم که مشکل آنها در اصل مشترک است اما شاید ظاهری متفاوت داشته باشد. به عبارتی دیگر در «معاشر» نقدی به دهه هفتادی‌ها و دهه شصتی‌ها می‌کنیم، اما قضاوت نمی‌کنیم و تنها در مقام یک راوی هستیم. او همچنین در پاسخ به سوالی درباره علت انتخاب تماشاخانه سنگلج برای اجرای این اثر نمایشی با اشاره به جایگاه مهم این تماشاخانه در تئاتر ایران و نگاه ویژه‌ای که همواره به این تماشاخانه وجود دارد، عنوان کرد: دلیل من برای اجرای نمایش «معاشر» در سنگلج علاقه شخصی‌ام به این تماشاخانه بود و باید بگویم که اجرا در این سالن رویای من بود. سنگلج قدیمی‌ترین تماشاخانه فعال شهر تهران است، تماشاخانه‌های زیادی در لاله‌زار تهران بوده، اما سنگلج در تاریخ تئاتر ایران جایگاهی ویژه دارد. اولین جشنواره تئاتر ایرانی در سنگلج اتفاق افتاده و آثاری را استادانی همچون جوانمرد، بیضایی و بسیاری از دیگر بزرگان تئاتر در این تماشاخانه به صحنه برده‌اند و سبب جریان‌سازی در تئاتر کشور شده‌اند. حاجی‌پور همچنین درباره شکل و نحوه‌ی قرارداد با گروه بازیگران و دیگر عوامل نمایش «معاشر» نیز توضیح داد: بدون شک ما در آینده‌ای نزدیک شاهد نسل جدیدی از افرادی هستیم که تئاتر کار می‌کنند. من دانشجوی تئاتر نبودم اما با نسل‌های تئاتری برخورد نزدیک داشتم که تئاتر را عاشقانه می‌ستودند، اما امروز نگاه‌ها نسبت به آن زمان تغییر کرده، در بسیاری موارد تولید یک نمایش هزینه‌های سنگینی دارد، با این شرایط آیا می‌شود با دست خالی، تئاتر را در سبد فرهنگی خانواده‌ها وارد کنیم؟

او در پایان با بیان اینکه این روزها کارگردان‌های تئاتر دغدغه‌های مالی متعددی دارند، تصریح کرد: در این شرایط ترجیح من به عنوان کارگردان این است ‌که عوامل کار از جمله هنرپیشگان و سایر دوستانی که زمان را با من می‌گذارند آرامش بیشتری داشته باشند و نمی‌خواهم کوچکترین لطمه‌ای به خاطر مسائل مالی به کارکرد گروه وارد شود. در واقع ما با آگاهی کامل از این شرایط سخت به کار تئاتر قدم گذاشتیم اما خوشبختانه در نمایش «معاشر» فضایی ایجاد شد که حامی مالی داشته باشم و این دغدغه فکری را با قراردادهای مشخص و مطلوب برای عوامل کم کنیم.

 

تاثیر کیفیت کار و اطلاع‌رسانی خوب در جذب مخاطب

 

لیلا برخورداری بازیگر نام آشنا و شناخته شده تئاتر، سینما و تلویزیون نیز به عنوان یکی از بازیگران اصلی  «معاشر» درباره حضورش در این اثر نمایشی گفت: داستان «معاشر» یک داستان بسیار رئال و روان است. این نمایش برشی از زندگی یک خانواده است که در زندگی امروز برای تماشاگر ملموس است.

برخورداری می‌افزاید: خوشبختانه من همزمان با پیشنهاد احسان حاجی‌پور کارگردان این کار، برای ایفای نقش در «معاشر» چند پیشنهاد تئاتر دیگر هم داشتم که هر کدام از آنها به دلیلی، همچون مسائل مالی، مشخص نبودن زمان و نحوه‌ی اجرا و مواردی از این دست به صورت توافقی ممکن نشد، اما زمانی‌که پیشنهاد «معاشر» را دریافت کردم، داستان را خواندم و از فضای واقع‌گرایانه و امروزی آن بسیار خوشم آمد. البته من نسبت به برخی از ظرایف شخصیت ساقی که ایفاگر نقش آن هستم نقدهایی داشتم که خوشبختانه در مسیر تعامل و با گفتگو با کارگردان این جزئیات نیز حل شد و نهایتا به گروه پیوستم.

بازیگر نمایش‌های «مردی که لب نداشت» و «اطلسی‌های لگد مال شده»  در ادامه ضمن دعوت از مختاطبان تئاتر برای حضور در تماشاخانه سنگلج و تماشای این اثر در خصوص قصه‌ی «معاشر» گفت: من دوست دارم زمانی‌که از قصه نمایش سخن می‌گویم به نحوی نباشد که جذابیت برای مخاطب از دست برود، اما داستان برشی از یک شب زندگی خانواده‌ای ایرانی‌ست که هم عصر و زمانه خود ما هستند و یک اتفاق در یک لحظه زندگی آنها را به شکل سلسله‌واری تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و مسیر آنها و میهمانان آنان را تغییر می‌دهد.

او اضافه کرد: تِم ماجرا به نوعی حول محور دروغ و خیانت است و متاسفانه امروز ما در بطن جامعه با این مقوله در میان مردم نیز دست به گریبان هستیم. مردم کمتر با چهره حقیقی خود در جمع حاضر می‌شوند و همواره با نقابی در حال تعامل و ارتباط با دیگران هستیم، شاید به همین دلیل باشد که یکی از مباحث مورد توجه هنرمندان سینما و تئاتر همین مقوله است. البته این موضوع نیاز به بررسی جامعه‌شناسانه و روانشناختی دارد و عمقیق‌تر از آن است که بخواهیم در این فرصت به آن بپردازیم.

برخورداری در ادامه با بیان اینکه این قبیل داستان‌ها با توجه به نیاز جامعه می‌تواند برای مردم جذاب باشد، اضافه کرد: موارد عینی این مسائل در زندگی روزمره همه وجود دارد. وقتی در طول یک بازه زمانی بلند داده‌های خاصی را به مخاطب خود عرضه کنید هر قدر هم که مقاومت در برابر پذیرش آن وجود داشته باشد، جای خود را در اذهان باز خواهد کرد، همچون همین مقوله و موضوع که در حال حاضر چندین سال است که به یکی از تِم‌های اصلی فیلم‌های سینمایی و حالا تئاتر بدل شده است.

بازیگر نمایش «معاشر»  همچنین درباره اجرای این اثر نمایشی در تماشاخانه سنگلج عنوان کرد: سنگلج در حال حاضر به ویژه در زمینه صدا یکی از استانداردترین سالن‌های کشور محسوب می‌شود، اما متاسفانه بخاطر تک افتادن و محله‌ای که در آن قرار گرفته کمی مورد بی‌مهری واقع شده، حتی تا همین چندی پیش برخی از دوستان همکار من نیز نسبت به کار در این تماشاخانه جبهه و گارد داشتند که خوشبختانه این مقوله در حال تغییر است.

او همچنین با یادآوری خاطره نخستین کار نمایشی‌اش با عنوان «گیس گلابتون» در حوزه کودک به کارگردانی زنده‌یاد رضا سعیدی، گفت: شاید جالب باشد که بدانید، من نخستین تجربه حرفه‌ای تئاترم را در سال ۷۹ با عنوان «مردی که لب» نداشت که داستانی بر مبنای یکی از اشعار زنده‌یاد احمد شاملو بود، در همین سالن سنگلج بازی کردم و این شروعی بود برای من تا به عرصه حرفه‌ای هنر بازیگری وارد شوم، اما متاسفانه از آن اجرا تاکنون به جز چند بار تمرین و دیدن چند نمایش دیگر، قسمت نشد تا در سنگلج به روی صحنه بروم، برای همین هم پذیرش بازی در «معاشر» ورای مسائل دیگر برایم حس نوستالژی خوبی را زنده کرد.

برخورداری تصریح کرد: سالن‌های دیگر امروز همچون ایرانشهر یا تئاترشهر هم از امتیاز مجموعه بودن برخوردارند و هم در مرکزیت شهر قرار دارند، همین مسئله باعث شده در بسیاری موارد سبب اقبال نمایش‌های در آن سالن‌ها می‌شود، ولی من بسیار امیدوارم با فضای واقع‌گرایانه و جذابیت ذاتی داستان که به شکل هنرمندانه‌ای توسط کارگردان اثر به رشته تحریر درآمده این ساختارشکنی اتفاق بیفتد و همانگونه که در چند اجرای گذشته شاهد استقبال خوب مردم بوده‌ایم، تا پایان نیز این روند ادامه یابد و رونق خوبی به این تماشاخانه کهن سال و با اصالت بازگردد.

بازیگر نمایش‌های «مشروطه بانو» و «تانگوی تخم مرغ داغ» خاطذ نشان کرد: البته من فکر می‌کنم اگر کار به خودی خود خوب و دارای بازیگران و عوامل حرفه‌ای باشد و همچنین اطلاع‌رسانی صحیحی درباره آن صورت بگیرد، در هر نقطه‌ای که باشد مخاطب خود را جذب خواهد کرد. در حقیقت باید بگویم که حضور چهره‌ها نمی‌تواند ضامن اقبال عمومی اثری شود. بارها توسط جوانانی که در ابتدای کار هستند، شاهد کارهای دانشجویی خوبی بوده‌ایم که با کار منسجم گروهی و بهره بردن از داستان و شیوه اجرای متفاوت مورد توجه مردم و رسانه ها قرار گرفته‌اند و برعکس کارهایی هم انجام شده‌اند که با وجود چهره‌ها به نقطه مطلوب نرسیده‌اند. ارجحیت در جذب مخاطب با کیفیت کار و اطلاع‌رسانی خوب است.

وی ادامه داد: با این توصیف اما در رابطه با مقوله ای همچون رونق دوباره تماشاخانه سنگلج به نظر می‌رسد، بها دادن خود هنرمندان به این محله و این تماشاخانه قدیمی نیز می‌تواند بیش از پیش توجه مردم را به سوی آن جلب و در رونق دوباره آن موثر باشد که من امید دارم درآینده این اتفاق بیشتر رخ دهد، البته بدون شک سنگلج نسبت سال‌های گذشته، شاهد اجرای کارهای متفاوتی بوده و در مسیر بهتری قرار گرفته، بازسازی و نوسازی شده است و با اندکی حمایت حتما در مدت زمانی کوتاه به نقطه مطلوب می‌رسد.

برخورداری در پایان یادآور شد: من به دلیل اینکه کار خودم را از تئاتر شروع کرده ام همواره حس خوبی نسبت به این حوزه کاری داشته ام و با اینکه بخش عمده ای از فعالیت هایم در این سالها در تلویزیون و بعضا سینما گذشت هیچ گاه تئاتر را در حاشیه نگذاشته ام و حداقل سالی یک بار بر صحنه تئاتر حضور می‌یابم و از اینکه دوستان لطف دارند و هرساله پیشنهادهای خوبی در تئاتر به من می‌دهند خدا را شکر می‌کنم، زیرا معتقدم ، تئاتر جاییست که حال انسان را خوب می‌کند، فرقی هم ندارد، هم برای تماشاگر و هم برای هنرپیشه صدق می‌کند، تفکر براگیز است و روح را به دنبال خود می‌کشد، اتفاقی که به این معنا برای هیچ یک از دو طرف در قاب تصویر رخ نمی دهد.

 

لذتِ کشف انرژیِ اتمسفر سنگلج

 

سیدجواد یحیوی مجری سابق تلویزیون و بازیگر فعال این روزهای تئاتر نیز که در نمایش «معاشر» ایفای نقش می‌کند، درباره حضورش در این اثر نمایشی می‌گوید: دلایل مختلفی دست به دست هم داد تا من تصمیم  گرفتم به این  گروه نمایشی ملحق بشوم. اما یکی از مهم‌ترین دلایل حضور من در این نمایش، اجرای آن در تماشاخانه سنگلج بود. من هیچ وقت به عنوان بازیگر روی صحنه این تالار نرفتم و همیشه مترصد فرصتی بودم تا در فضا و اتمسفر سنگلج زندگی کنم. برای من کشف انرژی که در این محیط وجود دارد لذت‌بخش است.

یحیوی که در این چند سال در نمایش‌های همچون «من خیال تو نیستم»، «هر کس با تنهایی‌اش»، «در اینجا»، ««ایرلند نباید جای بدی هم باشه»و… در ادامه  گروه بازیگران و متن نمایش را از دیگر انگیزه‌هایی برشمرد که او را به بازی در این نمایش ترغیب کرده و افزود: متن رئال و روان این نمایش برای من بسیار جذاب بود و همین واقعی بودن فضای داستان به من اجازه می‌داد تا در این نمایش حرکت کنم  و نقش خود را پیدا کنم.

 

توصیه‌ی تئاتری به زوج‌های جوان

 

فریدون محرابی بازیگر شناخته شده تئاتر، سینما و تلویزیون نیز که تاکنون در آثار نمایشی متعددی همچون نمایش‌های «سردار»، «خانه عروسک»، «خون و گلسرخ»، «سه گانه پارسی»، «خون و گل سرخ»و… نیز که در این نمایش جایگزین عمار تفتی شده، درباره روند حضورش در نمایش «معاشر» می‌گوید: «معاشر» نمایشنامه‌ای خوب و جذاب است که برای هر کسی جذابیت دارد و چالش برانگیز است.

محرابی با بیان اینکه گروه بازیگران «معاشر» گروه خوبی است و تمام تلاش خود را می‌کنیم تا یک اتفاق خوب بیفتد، ادامه داد: من تماشای نمایش «معاشر» را به تمام مخاطبان و دوستداران تئاتر پیشنهاد می‌کنم چراکه فکر می‌کنم بعد تماشای نمایش راحت‌تر می‌توان درباره آن سخن گفت.

بازیگر سریال‌های «مدار صفر درجه»، «مرگ تدریجی یک رویا»، «به کجا چنین شتابان»، «آشپزباشی»، «خانه بی‌پرنده»و… همچنین با تاکید بر اینکه موضوع نمایش «معاشر» بسیار مهم است، به تمام زوج‌های جوان و کسانی‌که در شرف ازدواج هستند تماشای این نمایش توصیه کرده و خاطر نشان می‌کند: نکته‌ای که علاوه بر موضوع مهم نمایشنامه باید به آن توجه کرد، چگونگی روایت آن موضوع برای مخاطب است و این مسئله‌ی مهم‌تری است. ضمن اینکه روایت این نمایش برشی از زندگی آدم‌هاست و این به خودی‌ خود جذاب است.

گفتنی است، نمایش «معاشر» به نویسندگی و کارگردانی احسان حاجی پور با نقش‌آفرینی لیلا برخورداری، نفیسه روشن، فریدون محرابی، جواد یحیوی، سمیرا صبوری، مژگان رایگان، رضا مرشد و ملیکا بوکایی، هر روز ساعت ۱۹:۴۵ به مدت ۹۰ دقیقه در تماشاخانه سنگلج اجرا می‌شود.